บริษัท พอดีคำ ดอทเอไอ จำกัด บริษัทสตาร์ทอัพสายเฮลท์เทค ร่วมด้วย ดร.ยงยศ แก้วพิทักษ์คุณ Co-Founder ดร.กลกรณ์ วงศ์ภาติกะเสรี อาจารย์ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล, และ พณิดา โยมะบุตร นักจิตวิทยาคลินิก ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ร่วมวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีทางด้านสุขภาพจิต คิดค้น “จับใจ บอท (Jubjai Bot)” ระบบหุ่นยนต์ AI (Artificial Intelligence) เพื่อผู้ป่วยโรคซึมเศร้า รายแรกของประเทศไทย ที่สามารถช่วยคัดกรองและประเมินสภาวะซึมเศร้าเบื้องต้น เพื่อดูว่าผู้ป่วยมีแนวโน้มป่วยซึมเศร้าหรือไม่ และหากพบว่ามีอาการซึมเศร้ามากก็ช่วยให้ผู้ใช้ตัดสินใจไปพบแพทย์ได้เร็วมากขึ้น
ดร.กลกรณ์ วงศ์ภาติกะเสรี นักวิจัยและอาจารย์ภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า “จับใจ บอท (Jubjai Bot)” เป็น AI คัดกรองภาวะซึมเศร้า ถูกสร้างขึ้นด้วยแนวคิดที่ต้องการให้วัยรุ่น คนรุ่นใหม่ วัยทำงานและทุกเพศวัย สามารถใช้งานได้ง่าย สะดวก และลดขั้นตอนใช้งานให้น้อยที่สุด มาเป็นแชทบอท บนสื่อโซเชียล Facebook Messenger โดยได้พัฒนาสร้างรูปแบบการสนทนาให้มีความเป็นกันเองและเข้าใจง่าย ผู้ใช้รู้สึกสบายใจที่จะพูดคุยกับจับใจ บอท ปัจจุบันฟังก์ชั่นจับใจ บอท มี 2 ฟังก์ชั่น ได้แก่ 1. ประเมินระดับความซึมเศร้าภายในจิตใจ ผู้ใช้จะพูดคุยตามโปรแกรมบทสนทนาที่เตรียมไว้ ซึ่งออกแบบโดยผู้เชี่ยวชาญด้านจิตวิทยาจะมีทั้งคำถามปลายเปิด มีการเล่นเกมตอบคำถาม และภายหลังจากการพูดคุย จะใช้ระบบ AI ประมวลผลคำตอบทั้งหมด ก่อนจะสรุปเป็นคะแนนระดับความซึมเศร้าในจิตใจและให้คำแนะนำสำหรับแต่ละช่วงระดับคะแนน ซึ่งได้ทำการวิจัยผลที่ได้จากจับใจ บอท ว่ามีความใกล้เคียงกับผลที่ได้จากการประเมินด้วยแบบประเมินสภาวะซึมเศร้ามาตรฐาน ช่วยสร้างความมั่นใจความถูกต้องได้ 2. การพูดคุยเล่น (Chitchat) ผู้ใช้จะสามารถพูดคุยกับ จับใจ บอท ในหัวข้อทั่วไป ทำให้ผู้ใช้งานรู้สึกผ่อนคลาย แก้เหงา และมีเพื่อนพูดคุยในเวลาที่ต้องการได้ โดยในอนาคตมีแผนการที่จะพัฒนาฟังก์ชั่นให้สามารถประเมินหาสภาวะซึมเศร้าจากประวัติพฤติกรรมการสนทนา แจ้งเตือนผู้ใช้งานทราบอาการของโรคซึมเศร้าตั้งแต่แรก (Proactive Alert)
ดร.ยงยศ แก้วพิทักษ์คุณ Co-Founder บริษัท พอดีคำ ดอทเอไอ จำกัด กล่าวว่า ปัจจุบันมีผู้ใช้ทั้งคนรุ่นใหม่และทุกเพศวัยเข้ามาพูดคุยกับ Jubjai Bot แล้วกว่า 110,000 ราย โดยวิธีใช้งาน ผู้ใช้งานสามารถเข้าไปใช้งานโดยค้นหาคำว่า จับใจ บอท หรือJubjai Bot ในช่องค้นหาของแอพพลิเคชั่น Facebook หลังจากเข้ามาที่หน้าเพจจับใจ บอทแล้ว ก็สามารถกดปุ่ม “ส่งข้อความ” เพื่อทำการเริ่มคุยได้ทันที
ประโยชน์ของจับใจ บอทคือ เป็นแชทบอทระบบสนทนาอัตโนมัติ สามารถใช้งานได้ทุกที่ทุกเวลา ใช้งานฟรี และมีความเป็นส่วนตัวสูง ทำให้ผู้ใช้สามารถประเมินสภาวะซึมเศร้าได้ด้วยตนเองและเข้าสู่กระบวนการรักษาได้เร็วขึ้น นอกจากนี้ยังมีจุดเด่น คือเป็นแชทบอทแรกในประเทศไทยที่เน้นไปที่การประเมินสภาวะทางอารมณ์ของผู้ใช้ ควบคู่ไปกับเข้าใจความต้องการของผู้ใช้ ซึ่งต่างจากแชทบอททั่วไปที่ไม่ได้เน้นเกี่ยวกับจิตใจ
ด้านพณิดา โยมะบุตร หนึ่งในทีมวิจัย นักจิตวิทยาคลินิก ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า โรคซึมเศร้า เป็นความเจ็บป่วยทางอารมณ์ แบ่งออกเป็น 3 แบบ คือ 1. Major Depressive Disorder คือ โรคซึมเศร้าแบบที่มีอาการรุนแรงต่อเนื่อง 2 สัปดาห์ขึ้นไป มีผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตอย่างชัดเจน 2. Dysthymia คือ มีความเศร้าไม่รุนแรง แต่มีระยะเวลาต่อเนื่องยาวนาน รบกวนการดำเนินชีวิตพอประมาณ และ3. Bipolar Disorder ในช่วงที่มีช่วงอารมณ์ซึมเศร้าเป็นอาการหลัก ซึ่งอาการเหล่านี้ต้องให้จิตแพทย์เป็นผู้วินิจฉัย การรักษาโรคซึมเศร้าจะต้องรักษาทั้ง 3 ด้าน คือ ด้านอารมณ์ ด้านความคิด และด้านร่างกาย (การเสียสมดุลของสารเคมีในสมอง)
การรักษาจะต้องทำให้ครอบคลุมทุกด้าน จะมีการใช้ยาในการรักษาด้วย เพราะผู้ป่วยโรคซึมเศร้าจะมีอาการผิดปกติในการทำงานของสารเคมีในสมอง ส่วนการรักษาทางด้านความคิดและการจัดการอารมณ์ จะใช้การทำจิตบำบัด ใช้การพูดคุยตามหลักการทางจิตวิทยา นอกจากนี้ความเข้าใจ ใส่ใจ และการเป็นผู้ฟังที่ดีของคนรอบข้าง เป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยผู้ป่วยซึมเศร้าได้
สำหรับบทบาทของนักจิตวิทยาในการดูแลผู้ป่วยซึมเศร้านั้น จะเริ่มตั้งแต่การประเมิน โดยแบบประเมินมาตรฐานทางจิตวิทยาคลินิก และการบำบัดรักษาทางจิตสังคม ใช้การพูดคุยหรือการทำจิตบำบัด เพื่อประคับประคองอารมณ์ ปรับกระบวนการคิด มุมมอง และสร้างทักษะการจัดการกับอารมณ์และปัญหา ซึ่งจับใจ บอทนี้ ถือเป็นเครื่องมือที่นอกจากจะเอื้อให้บุคคลทั่วไปสามารถประเมินภาวะซึมเศร้าของตนเองได้แล้ว ผู้ป่วยที่รับการรักษาอยู่ ยังสามารถใช้แชทบอทนี้ ประเมินความเปลี่ยนแปลงของสภาวะอารมณ์ตนเอง เพื่อนำไปให้ข้อมูลแก่ผู้รักษาหรือนักจิตวิทยาของตนได้อีกด้วย
ล่าสุดนวัตกรรม “จับใจ บอท (Jubjai Bot) ” สามารถคว้ารางวัลสภาวิจัยแห่งชาติ : ผลงานประดิษฐ์คิดค้น ประจำปีพ.ศ. 2563 ซึ่งจัดโดยสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) และสร้างชื่อเสียงให้ประเทศไทยในเวทีโลก โดยได้รับความชื่นชมจาก 30 ประเทศ ที่เข้าร่วมงานประชุมนานาชาติ Technology Mind & Society ซึ่งจัดโดย American Psychological Association ในรัฐวอชิงตัน ประเทศสหรัฐอเมริกา อีกด้วย