สืบเนื่องจากนโยบายและยุทธศาสตร์กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) โดยรัฐมนตรีนางสาวศุภมาส อิศรภักดี ได้กำหนดวิสัยทัศน์ สานพลังการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมไทย พลิกโฉมให้ประเทศมีการพัฒนาอย่างรวดเร็วและยั่งยืน ยกระดับความสามารถในการแข่งขันด้วยเศรษฐกิจสร้างคุณค่า และพร้อมก้าวสู่อนาคต” โดยผลักดันให้ประชาชนสามารถเข้าถึงและได้รับประโยชน์จากงานวิจัยได้ และเปลี่ยนจากงาน “งานวิจัยขึ้นหิ้ง” เป็น “งานวิจัยขึ้นห้าง” เพื่อช่วยขับเคลื่อนเศรษฐกิจ แก้ไขปัญหาสำคัญของประเทศ รวมถึงตอบโจทย์ต่อความต้องการของประเทศต่อไปได้ โดยเฉพาะช่วยแก้ไขปัญหาและพัฒนากลุ่มคนฐานราก ซึ่งครอบคลุมทั้งเกษตรกร คนยากจน ผู้ประกอบการในพื้นที่ ด้วยเหตุนี้ จึงเป็นหน้าที่สำคัญของกระทรวง อว. ที่จะสนับสนุนการสร้างและส่งเสริมให้เกิดนวัตกรรมพร้อมใช้และเทคโนโลยีที่เหมาะสม (Appropriate technology) ของมหาวิทยาลัยในพื้นที่เพื่อช่วยเหลือชุมชนพื้นที่ทั่วประเทศไทย
จากนโยบายและยุทธศาสตร์ของกระทรวง อว. กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) โดย ศาสตราจารย์ นายแพทย์สิริฤกษ์ ทรงศิวิไล ประธานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) ระบุว่า ในปีงบประมาณ 2568 กองทุน ววน. มุ่งเน้นการทำงานบนฐานงานวิจัยในการแก้ปัญหาสำคัญเร่งด่วน ใน 3 มิติ คือ สุขภาพ เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม ภายใน 2 ปี โดยขับเคลื่อนยุทธศาสตร์เบื้องต้น 8 เป้าหมายสำคัญและเร่งด่วน
โดยเฉพาะในด้านเศรษฐกิจ ต้องส่งเสริมให้ครัวเรือนในชนบทและครัวเรือนเกษตรกรมีรายได้เพิ่มขึ้น ด้วยเทคโนโลยีที่เหมาะสม โดยตั้งเป้าหมาย 12,000 ครัวเรือนภายใน 2 ปี รายได้สุทธิของครัวเรือนในชนบทเพิ่มขึ้นครัวเรือนละ 5,000 บาทต่อเดือน (ปีละ 60,000 บาทต่อครัวเรือน) ผ่านสร้างกลไกการขยายผลงานวิจัยสู่การใช้ประโยชน์ และพัฒนานวัตกรชุมชนต้นแบบเพื่อเป็นตัวกลางในการถ่ายทอดความรู้ เทคโนโลยี และนวัตกรรม ผ่านหน่วยงานกลุ่มเกษตรกร ผู้ผลิต ผู้ประกอบการ และภาครัฐที่เกี่ยวข้อง
ดังนั้นหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ หรือ บพท. จึงร่วมกับเครือข่ายมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล ประกอบด้วย 1. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลกรุงเทพ 2. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลตะวันออก 3. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี 4. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร 5. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ 6. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา 7. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย 8. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลสุวรรณภูมิ และ 9.มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน ลงนามบันทึกข้อตกลงความเข้าใจ (MOU) การขับเคลื่อนนวัตกรรมพร้อมใช้และเทคโนโลยีที่เหมาะสมเพื่อพัฒนาพื้นที่ (Appropriate Technology) เพื่อยกระดับเศรษฐกิจฐานราก
ดร.กิตติ สัจจาวัฒนา ผู้อำนวยการหน่วย บพท. กล่าวว่า ความร่วมมือในการขับเคลื่อนนวัตกรรมพร้อมใช้และเทคโนโลยีที่เหมาะสม ครั้งนี้ถือเป็นการบูรณาการองค์ความรู้ ทรัพยากร และความชำนาญเฉพาะด้านของแต่ละฝ่าย เพื่อผลักดันให้เกิดนวัตกรรมใหม่ ที่ตอบสนองต่อความต้องการของตลาดในยุคที่มีการแข่งขันสูง
เพราะปัจจุบันการเข้าถึงเทคโนโลยีของชาวบ้านค่อนเป็นไปได้น้อยมาก โดยเฉพาะภาคเกษตรกรรายย่อยที่งานวิจัยนั้นเข้าไปถึงได้ยาก แต่เงื่อนไขที่จะให้ชุมชนได้เข้าถึงเทคโนโลยีและสามารถนำไปปรับใช้ได้ 4 ประการคือ 4 ประการได้แก่
- 1) การเข้าถึงตลาด สามารถนำผลิตภัณฑ์ที่มีนั้นมาแปรรูปและเข้าไปสู่การตลาดอย่างเป็นรูปธรรม
- 2) การเข้าถึงทุนโครงสร้างพื้นฐานต่างๆ
- 3) การเข้าถึงเทคโนโลยีและนวัตกรรม เพราะจะเห็นได้จากภาคการผลิตที่มีการปฏิรูปมาแล้วนับต่อหลายครั้ง แต่ยังได้ผลลัพธ์ไม่บรรลุเป้าหมาย โดยเฉพาะภาคการเกษตรกรรายย่อย อาจจะเป็นเพราะนวัตกรรมนั้นยังไม่ขยายผลเท่าที่ควร
- 4) การเข้าถึงองค์ความรู้ มีที่ปรึกษา เพื่อการนำไปสู่การปรับปรุงเทคโนโลยี คือ บทบาทสำคัญของมหาวิทยาลัย ในแง่ของโครงสร้างความรู้เทคโนโลยีและกำลังคน จึงเป็นที่มาของการสร้างงาน ดังนั้นเครือข่ายมหาวิทยาลัย มทร. ทั้ง 9 แห่ง ถือเป็นคลังความรู้ของประเทศ โดยเฉพาะความรู้ที่เหมาะสม สามารถเข้าถึงชาวบ้าน อีกทั้งในเรื่องของราคาที่เหมาะสมสามารถจับต้องได้ มีที่ปรึกษาในการเรียนรู้ร่วมกันโดยมีกระบวนการวิเคราะห์การสร้างการเรียนรู้และเกิดนวัตกรรม เพื่อไปไปสู่ผู้นำชุมชนสามารถนำเทคโนโลยีไปปรับใช้ได้จริงอย่างยั่งยืน
“การผลักดันให้เกิดนวัตกรรมใหม่ๆ มีปัจจัยเกื้อหนุน 2 ส่วนหลัก ๆ ส่วนแรกคือต้องมีเทคโนโลยีชาวบ้านที่หลากหลาย ไม่ซับซ้อน โดยปรับการใช้งานที่สอดคล้องตามภูมิสังคม ส่วนที่สองคือ ต้องมีเครือข่ายที่เข้ามาร่วมมือกันพัฒนาในทุกๆ ด้าน ทั้งฝีมือและผลิตภัณฑ์เพื่อยกระดับคนทำงานให้เป็นนวัตกรชุมชนและสร้างเครือข่ายที่เข้มแข็ง ซึ่งความร่วมมือในครั้งนี้จะเป็นความร่วมมือที่เป็นการบูรณาการและยกระดับการทำงานขึ้นไปอีกขั้น” ดร.กิตติ กล่าวทิ้งท้าย
รองศาสตราจารย์ ดร.อุดมวิทย์ ไชยสกุลเกียรติ อธิการบดีมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ ประธานอธิการบดีมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล (ทปอ.มทร.) กล่าวว่า จากทุนเดิมดังกล่าวของเครือข่ายมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล ทั้ง 9 แห่ง ซึ่งเป็นสถาบันอุดมศึกษาในกลุ่มพัฒนาเทคโนโลยีและส่งเสริมการสร้างนวัตกรรมที่มีพื้นที่ตั้งวิทยาเขต 24 จังหวัด กระจายตัวในพื้นที่ 4 ภูมิภาค และ พื้นที่บริการครอบคลุม 40 จังหวัด ได้พัฒนาคลังข้อมูลเทคโนโลยีในรูปแบบ Technology and Innovation Library ซึ่งขณะนี้มีจำนวนถึง 387 เทคโนโลยี ที่สามารถตอบโจทย์ความต้องการของพื้นที่ ช่วยแก้ไขปัญหา และสร้างโอกาสแก่ชุมชน ความร่วมมือในครั้งนี้ เป็นการยกระดับงานบริการเชิงสังคมสู่การเป็น “ศูนย์ถ่ายทอดองค์ความรู้แบบครบวงจร” ในด้านต่าง ๆ เช่น ศูนย์ถ่ายทอดด้านเทคโนโลยี การเป็นโรงงานต้นแบบที่มีอยู่ในมหาวิทยาลัย ระบบการผลิตเชิงอุตสาหกรรมชุมชน เป็นต้น เพื่อให้นักศึกษาหรือผู้สนใจเข้ามาฝึกงานสู่การยกระดับฝีมือแรงงานให้ตรงตามความต้องการของตลาดแรงงานทั้งในประเทศและต่างประเทศ