กรุงเทพฯ – 3 กันยายน 2563 ตามที่สำนักการวางผังและพัฒนาเมือง กรุงเทพมหานครได้รับมอบหมายจากที่ประชุมคณะผู้บริหารกรุงเทพมหานคร เมื่อปี พ.ศ. 2561 ให้เป็นผู้รับผิดชอบในการดูแลและบำรุงอนุสาวรีย์ในเขตกรุงเทพมหานคร จำนวน 13 แห่ง ได้แก่ 1. พระปฐมบรมราชานุสรณ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก2. อนุสาวรีย์สหชาติ (อนุสาวรีย์หมู) 3. อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย 4. อนุสาวรีย์ทหารอาสาสงครามโลกครั้งที่ 1 5. อุทกทาน (พระแม่ธรณีบีบมวยผม) 6. พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว 7. พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว 8. พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พระบรมรูปทรงม้า) 9. วงเวียน 22 กรกฎาคม 10. พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว 11. อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ 12. พระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และ13. พระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร
ดังนั้น สำนักการวางผังและพัฒนาเมือง จึงได้จัดทำโครงการจ้างสำรวจและออกแบบเพื่อดูแลบำรุงรักษาอนุสาวรีย์ในเขตกรุงเทพมหานครฯ ดังกล่าว ประกอบด้วย การศึกษา ค้นคว้า และรวบรวมข้อมูล คุณค่าและความสำคัญทางประวัติศาสตร์ความเป็นมา อายุสมัย รูปแบบศิลปะและสถาปัตยกรรม ประวัติการอนุรักษ์และการซ่อมแซม จากเอกสาร ภาพถ่ายเก่า และการสันนิษฐานรูปแบบทางสถาปัตยกรรมของแต่ละอนุสาวรีย์ การสำรวจสภาพปัจจุบันด้านโบราณคดี งานประติมากรรม งานสถาปัตยกรรม งานภูมิสถาปัตยกรรม งานวิศวกรรมโครงสร้าง งานระบบไฟฟ้า และงานระบบสุขาภิบาล โดยสำรวจด้วยวิธีบันทึกภาพถ่ายโดยละเอียด การสำรวจด้วยเครื่องสแกน 3 มิติ (Laser 3D Scan) การสำรวจด้วยอากาศยานไร้คนขับ (Drone) รวมทั้งจัดทำข้อเสนอแนวทางการอนุรักษ์อนุสาวรีย์ภายใต้กรอบวิชาการที่เป็นที่ยอมรับในระดับสากล และเป็นไปตามหลักเกณฑ์ วิธีการ เงื่อนไขในการอนุรักษ์ตามที่กรมศิลปากรกำหนด แนวทางการดูแลรักษาความสะอาด และการป้องกันการเสื่อมสภาพ การซ่อมแซมความชำรุดเสียหายและการปรับปรุงภูมิทัศน์ ตลอดจนการจัดทำแผนงานสำหรับการบริหารจัดการซึ่งนำไปสู่การปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรม เพื่อให้อนุสาวรีย์มีความสง่างามและทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์คู่กรุงเทพมหานครสืบไป โดยสำนักการวางผังและพัฒนาเมืองได้ว่าจ้างกิจการร่วมค้า GTC – FD เป็นผู้ดำเนินโครงการ
พร้อมกันนี้ สำนักการวางผังและพัฒนาเมือง ได้จัดงาน “เรื่องเล่า…อนุสาวรีย์บางกอก”…ฟื้นฟูอย่างไรให้ทรงคุณค่า โดยได้รับเกียรติจากผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พีรศรี โผวาทอง ศาสตราจารย์สมศักดิ์ ธรรมเวชวิถี และดร.จิราภรณ์ อรัณยะนาค ผู้เชี่ยวชาญด้านวิทยาศาสตร์การอนุรักษ์ในอนาคต ร่วมเสวนา เพื่อให้ความรู้รวมถึงเกร็ดที่น่าสนใจต่าง ๆ เกี่ยวกับประวัติความเป็นมาและทิศทางการฟื้นฟูอนุสาวรีย์ในกรุงเทพมหานครให้ยังทรงคุณค่าสืบไป ณ โซน North Colonade (หน้าร้านสตาร์บัค) ชั้น 3 ศูนย์การค้าสยามพารากอน
ดร.จิราภรณ์ อรัณยะนาค ผู้เชี่ยวชาญด้านวิทยาศาสตร์การอนุรักษ์ในอนาคต กล่าวว่า ในส่วนของงานวิศวกรรม จะต้องทำให้โครงสร้างมั่นคง โดยผสานแนวคิดด้านการอนุรักษ์ไปด้วย เช่น ถ้าพื้นผิวมีเกลืออย่าไปใช้ปูน เพราะเนื้อปูนจะทำให้พื้นผิวที่มีเกลือขยายเพิ่มขึ้น ส่วนตัวองค์อนุสาวรีย์ ที่เป็นโลหะ โดยเฉพาะทองแดงผสมดีบุกพบว่ามีปัญหามากมาย ควรมีการทำวิจัยเพื่อหาวิธีการที่เหมาะสม ในบางครั้งการหล่อไม่สม่ำเสมอ ทำให้เกิดสนิมได้ หรือการแก้ปัญหาความชื้นใต้ฐานรากอาคารหรือฐานอนุสาวรีย์ที่เป็นโลหะ ซึ่งจะมีตะเข็บจากการหล่อหากมีรอยแยก น้ำจะเข้าไปกัดกร่อน ทำให้โลหะเป็นรูมากขึ้น
ส่วนโลหะทองแดงที่มีคราบเกลื้อน หากนำน้ำยาไปเช็ด หากน้ำยามีสภาพเป็นกรด-ด่าง จะทำให้พื้นผิวเกิดปัญหามากขึ้น
“ปัญหาเรื่องเกลือที่ขึ้นมาจากความชื้นพบบ่อยสุดในการอนุรักษ์โบราณสถาน พอเกลืออยู่ในรูพรุนของปูน ทำให้น้ำระเหย ส่งผลให้เกลือตกผลึก ซึ่งจะมีขนาดใหญ่ขึ้นขึ้นตามวัน-เวลา โดยที่เกลือที่ขึ้นไม่ใช่เกลือที่ใช้ปรุงอาหารแต่เป็นส่วนประกอบจากกรด-ด่าง” ดร.จิราภรณ์ กล่าว
การอนุรักษ์ให้ยาวนานชั่วฟ้าดินสลาย จะต้องใช้ความรู้ด้านอนุรักษ์ค่อนข้างมาก ซึ่งควรจะทีมทำงานวิจัยและ Monitor ดูการเปลี่ยนแปลงมลภาวะที่เกิดขึ้นว่าจะส่งผลกระทบต่ออนุสาวรีย์มากน้อยแค่ไหน รวมทั้งการใช้สารเคลือบผิวที่ใช้เทคโนโลยีใหม่ๆ โดยที่การอนุรักษ์จะต้องอยู่บนพื้นฐานของการวิจัย
ภายในงานเรื่องเล่า..อนุสาวรีย์บางกอก”…ฟื้นฟูอย่างไรให้ทรงคุณค่า ยังได้จัดแสดงนิทรรศการประวัติศาสตร์ความเป็นมาและรูปแบบสถาปัตยกรรมอนุสาวรีย์ 13 แห่ง ให้ประชาชนทั่วไปเข้าร่วมเยี่ยมชม ตั้งแต่วันที่ 3 – 7 กันยายน 2563 เวลา 10.00 – 22.00 น. ณ โซน North Colonade (หน้าร้านสตาร์บัค) ชั้น 3 ศูนย์การค้าสยามพารากอน