กรุงเทพฯ – 18 ธันวาคม 2562 : มหาวิทยาลัยมหิดล โดย คณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล คณะสัตวแพทยศาสตร์ ร่วมกับ มหาวิทยาลัยบริสตอล สหราชอาณาจักร สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์และเครือข่าย เปิดตัวโครงการวิจัย “สุขภาพหนึ่งเดียวและการดื้อยาปฏิชีวนะในประเทศไทย” ภายใต้ทุนสนับสนุนจาก Medical Research Council สหราชอาณาจักรเพื่อศึกษาปัจจัยที่ก่อให้เกิดเชื้อดื้อยาปฏิชีวนะ ที่มุ่งเน้นการศึกษาขนาดปัญหา และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการดื้อยาปฏิชีวนะในคน สัตว์ พืช อาหาร และสิ่งแวดล้อม ภายใต้แนวคิดสุขภาพหนึ่งเดียว (One Health Approach)
ภายในงานได้รับเกียรติจาก ประภัตร โพธสุธน รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์การเกษตร เปิดประธานเปิดงาน โดยมีศาสตราจารย์ นพ. วชิร คชการ รักษาการแทนรองอธิการบดีฝ่ายวิจัยและวิชาการ มหาวิทยาลัยมหิดล ร้อยตรีพงศธร ศิริสาคร รองผู้ว่าราชการจังหวัดนครปฐม รองศาสตราจารย์ ดร.จุฑามาศ สัตยวิวัฒน์ ผู้ช่วยประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ฝ่ายธุรการวิทยาศาสตร์ และเครือข่ายวิชาการทั้งในประเทศและต่างประเทศเข้าร่วมเป็นเกียรติในงาน ณ โรงแรมรอยัลปริ๊นเซส หลานหลวง
ในโอกาสนี้รองศาสตราจารย์ นายแพทย์สรนิต ศิลธรรม ปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ได้แสดงปาฐกถา เรื่อง “กระทรวงการอุดมศึกษาฯ กับ วิกฤตเชื้อดื้อยา” พร้อมทั้งมีการเสวนาเรื่อง “สุขภาพหนึ่งเดียว: ทางเลือก และ ทางรอด จากวิกฤตเชื้อดื้อยา” โดยผู้ทรงคุณวุฒิ
ประภัตร โพธสุธน รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์การเกษตร กล่าวว่า กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้ตั้งเป้าหมายภายในปีพ.ศ.2564 ให้ลดการใช้ยาต้านจุลชีพในสัตว์ลงร้อยละ 30 ให้ความรู้เรื่องเชื้อดื้อยาและการใช้ยาต้านจุลชีพอย่างเหมาะสมในกลุ่มเกษตรกรเพิ่มขึ้นร้อยละ 20 และเร่งพัฒนาระบบจัดการการดื้อยาต้านจุลชีพที่มีประสิทธิภาพตามมาตรฐานสากล นอกจากนี้ ประเทศไทยยังร่วมมือกับองค์กรระหว่างประเทศต่าง ๆ เพื่อดำเนินการตามแผนยุทธศาสตร์ชาติด้านการจัดการปัญหาการดื้อยาต้านจุลชีพในภาคเกษตร ปศุสัตว์ และสัตว์น้ำ ให้สอดคล้องกับแผนงานของสหประชาชาติและองค์กรระหว่างประเทศ ซึ่งเป็นการทำงานร่วมกันทุกภาคส่วน ทั้งกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผู้ประกอบการภาคเอกชน สถาบันการศึกษา สมาคมวิชาชีพต่าง ๆ เกษตรกร และองค์กรคุ้มครองผู้บริโภค เพื่อจัดการปัญหาการดื้อยาตามแนวทางสุขภาพหนึ่งเดียว (One Health) ที่ให้ความสำคัญต่อสุขภาพที่ดีของคน สัตว์ และสิ่งแวดล้อม ตามแผนยุทธศาสตร์ชาติในการจัดการการดื้อยาต้านจุลชีพ พ.ศ. 2560 – 2564
รองศาสตราจารย์ ดร. ลือชัย ศรีเงินยวง คณบดีคณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า การดื้อยาปฏิชีวนะนับเป็นภัยคุกคามต่อชีวิตมนุษย์ทั่วโลก เนื่องจากทำให้ประสิทธิภาพของยาปฏิชีวนะลดลงหรือหมดไป ไม่สามารถยับยั้งหรือทำลายเชื้อโรคดังกล่าวได้ สำหรับประเทศไทยถือได้ว่าปัญหาดังกล่าวเป็นปัญหาสำคัญทางด้านสาธารณสุข โดยพบว่ามีผู้ป่วยติดเชื้อดื้อยาปฏิชีวนะปีละประมาณ 80,000 ราย ต้องรักษาในโรงพยาบาลนานขึ้น และมีโอกาสเสียชีวิตสูง สร้างความสูญเสียทางเศรษฐกิจโดยรวมไม่ต่ำกว่า 40,000 ล้านบาท หรือร้อยละ 0.6 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ
ปัจจัยสำคัญที่สัมพันธ์กับการดื้อยาปฏิชีวนะมีความซับซ้อนเชื่อมโยงทั้งเชื้อจุลชีพ การปศุสัตว์ ระบบบริการสุขภาพ การเกษตร พฤติกรรมของการดำเนินชีวิต จึงต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วนเพื่อผลสำเร็จในการแก้ปัญหาในระยะยาวและยั่งยืน โดยแต่ละสถาบันจะทำหน้าที่แตกต่างกัน คือมหาวิทยาลัยบริสตอล จะนำทีมผู้เชี่ยวชาญด้านต่าง ๆ จากมหาวิทยาลัยบริสตอล มหาวิทยาลัยบาธ มหาวิทยาลัยเอ็กซีเตอร์ และสถาบันอื่น ๆ ให้คำแนะนำและร่วมดำเนินการโครงการ สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ จะทำหน้าที่ตรวจวัด วิเคราะห์สิ่งปนเปื้อน ที่ใช้ในการเกษตรและแร่ธาตุต่าง ๆ ที่เกิดตามธรรมชาติและนำมาใช้ประโยชน์ด้านต่าง ๆ
ในส่วนของมหาวิทยาลัยมหิดล โดย คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล จะทำหน้าที่ตรวจหาเชื้อแบคทีเรียดื้อยาในกลุ่มเป้าหมายที่เก็บจากประชาชน สัตว์ อาหาร และสิ่งแวดล้อม ศึกษาลักษณะทางกายภาพและพันธุกรรมของแบคทีเรียดื้อยา คณะสัตวแพทยศาสตร์ ทำการศึกษาการใช้ยาต้านแบคทีเรียและการดื้อยาของเชื้อแบคทีเรียในสัตว์ ทั้งด้านปริมาณและรูปแบบการใช้ยา คณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ จะทำการศึกษามิติทางสังคมวัฒนธรรมของการใช้ยาปฏิชีวนะและการดื้อยา ศึกษาเงื่อนไขทางสังคม วัฒนธรรม พฤติกรรม เศรษฐกิจและระบบสุขภาพที่กำหนดการใช้ยา เชื่อมโยงปัญหาการดื้อยา
สำหรับการเดินหน้าโครงการฯ นี้ ได้รับความร่วมมือจากจังหวัดนครปฐมในการใช้พื้นที่อำเภอบางเลนเป็นพื้นที่ต้นแบบในการปฏิบัติการวิจัย ระหว่างปีพ.ศ.2561 – 2563 ระยะเวลาดำเนินโครงการ 3 ปี ทั้งนี้ ข้อมูลที่จะได้จากโครงการนี้จะสามารถนำมาใช้เป็นแนวทางการพัฒนามาตรการควบคุมและป้องกันการดื้อยาต้านจุลชีพในประเทศไทยให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
รองศาสตราจารย์ ดร.จุฑามาศ สัตยวิวัฒน์ ผู้ช่วยประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ ฝ่ายธุรการวิทยาศาสตร์ กล่าวว่า สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ได้มีความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยบริสตอล ประเทศสหราชอาณาจักร มาเป็นเวลานานในด้านเคมี เทคโนโลยีชีวภาพ และอนามัยสิ่งแวดล้อม การขยายความร่วมมือในงานวิจัยด้านการดื้อยาปฏิชีวนะกับคณะต่าง ๆ ของมหาวิทยาลัยมหิดล และมหาวิทยาลัยต่าง ๆ ของสหราชอาณาจักร โดยมีมหาวิทยาลัยบริสตอลเป็นมหาวิทยาลัยแกนนำ นับได้ว่าเป็นการผนึกกำลังที่ได้รวบรวมผู้เชี่ยวชาญในด้านต่าง ๆ มาร่วมกันทำการวิจัยเพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่ที่เกี่ยวกับเรื่องการดื้อยาปฏิชีวนะ ซึ่งมีความซับซ้อนมาก แต่หากประสบความสำเร็จก็จะเป็นประโยชน์ต่อมวลมนุษยชาติ ที่จะมียาปฏิชีวนะใช้อย่างมีประสิทธิภาพ
ร้อยตรีพงศธร ศิริสาคร รองผู้ว่าราชการจังหวัดนครปฐม กล่าวว่า เป็นที่ชัดเจนว่าปัญหาเชื้อดื้อยาเป็นสิ่งที่เชื่อมโยงอยู่กับวิถีทางเศรษฐกิจและสังคมของพื้นที่ ไม่ว่าจะเป็นการทำการเกษตรปศุสัตว์ประมงและอุตสาหกรรม การวิจัยนี้จะช่วยสามารถเชื่อมโยงไปสู่การทำความเข้าใจในการมีสุขภาพดีของมนุษย์ที่สัมพันธ์กับการมีสุขภาพดีของสัตว์และสิ่งแวดล้อม ทั้งในระดับจุลภาคและมหภาค การที่โครงการวิจัยนี้เลือก “อำเภอบางเลน” เป็นพื้นที่วิจัยนับเป็นโอกาสที่ดีที่ชาวนครปฐม โดยเฉพาะอำเภอบางเลน จะได้มีโอกาสร่วมกับการทำงานกับสถาบันทางวิชาการระดับประเทศและระดับโลก ทั้งนี้ผลการวิจัยไม่เพียงจะเกิดประโยชนต่อพื้นที่แต่ยังเป็นประโยชน์กับสังคมโดยรวม
“ผมหวังว่าข้อค้นพบจากการศึกษาวิจัยครั้งนี้จักเป็นประโยชน์ในการหาทางแก้ไขปัญหาเชื้อดื้อยานำไปสู่การสร้างมาตรฐาน ในการแก้ไขปัญหาดังกล่าวในระดับประเทศและระดับโลกต่อไป” ร้อยตรีพงศธร กล่าว