ศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ (นาโนเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ร่วมกับสมาคมนาโนเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย และสถาบันวิทยสิริเมธี (VISTEC) จัดการประชุมวิชาการและนิทรรศการนานาชาติทางนาโนเทคโนโลยี ครั้งที่ 8 (NanoThailand 2023) ขึ้น ภายใต้กรอบแนวคิด “Nanotechnology for Sustainable World” ณ โรงแรมดุสิตธานี พัทยา โดยได้รับเกียรติจาก ศ.ดร.ศุภชัย ปทุมนากุล รองปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) เป็นประธานเปิดการประชุม เพื่อสร้างเครือข่ายความร่วมมือด้านนาโนเทคโนโลยีระดับสากล ยกระดับงานวิจัยและนวัตกรรมนาโนตอบโจทย์โลกเพื่อความยั่งยืน
การประชุมวิชาการนานาชาติ NanoThailand 2023 ภายใต้แนวคิด “Nanotechnology for Sustainable World” ประกอบด้วย 13 หัวข้อ ได้แก่ 1) Nanoencapsulation and Functional Ingredients 2) Theory and Simulation for Nanosystems 3) Nanosafety & Standard 4) Nanomaterials and Nanotechnology for Electronic/Optoelectronic Devices and Sensors 5) Nanomedicine, Nanosensor and Nano-Biotechnology 6) Nanotechnology for Energy Storage and Management 7) Nanotechnology for Environment and Agriculture 8) Nanotechnology for Catalysis and Industrial Applications 9) Nanotechnology for Startups and Industrial Enterprises 10) Nanocharacterization & Instrumentation รวมทั้งSpecial Session อีก 3 Sessions ได้แก่ 11) Advanced Nanostructured Materials for a Global Circular Economy 12) Symposium on Bio-Based Chemicals & Fuels from Lignocellulose 2023 (Hub of Knowledge) และ 13) The 2nd Thailand Symposium on Nanopore Technology
ดร. ภาวดี อังค์วัฒนะ รองผู้อำนวยการศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ (นาโนเทค) สวทช. กล่าวว่า การประชุมวิชาการและนิทรรศการนานาชาติทางนาโนเทคโนโลยี (NanoThailand) ในปี 2023 นี้ จัดขึ้นเป็นครั้งที่ 8 ภายใต้กรอบแนวคิด “Nanotechnology for Sustainable World” มีผู้ลงทะเบียนเข้าร่วมงานกว่า 350 คน โดยมีผู้ร่วมงานชาวต่างชาติ 100 คนจาก 20 ประเทศทั่วโลก ซึ่งตอบโจทย์วัตถุประสงค์ของสมาคมนาโนเทคโนโลยีแห่งประเทศไทยในการแลกเปลี่ยนและเผยแพร่ความรู้ทางวิชาการ ผลงานวิจัย รวมทั้งการนำความรู้ด้านนาโนเทคโนโลยีไปประยุกต์จากหน่วยงานภาครัฐและเอกชน ทั้งในประเทศและต่างประเทศ และนำไปสู่การสร้างความร่วมมือการวิจัยกับทั้งภายในและภายนอกประเทศ
ทั้งนี้ ศูนย์นาโนเทคมีงานวิจัยหลายเรื่องที่ตอบโจทย์แนวคิด “Nanotechnology for Sustainable World” ในการจัดประชุมครั้งนี้ อาทิ เทคโนโลยีการดักจับคาร์บอน (Carbon Capture Utilization, :CCU) รวมถึงการนำก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ที่เกิดจากกระบวนการผลิตในอุตสาหกรรมต่างๆ ไปใช้ประโยชน์ ซึ่งสอดรับกับมาตรการปรับราคาคาร์บอนก่อนข้ามพรมแดนของสหภาพยุโรป (CBAM) และเป็นการนำนาโนเทคโนโลยีช่วยให้ประเทศมุ่งสู่การปล่อยก๊าซเรือนกระจกเป็นศูนย์ (Net Zero) ตามที่ได้ตั้งเป้าหมายในการประชุม COP26ที่จะบรรลุความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) ภายในปี ค.ศ. 2050 และเป้าหมายการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero) ภายใน ค.ศ. 2065
นอกจากนี้ยังมีการนำนาโนเทคโนโลยีไปใช้งานด้านการแพทย์ ประเภทยาและอาหารเสริมชะลอวัย โดยศูนย์นาโนเทคได้ร่วมกับ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) และสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.) ในการตรวจสอบผลิตภัณฑ์นานาโนเทคโนโลยี เพื่อให้ผลิตภัณฑ์ที่มีการใช้นาโนเทคโนโลยีที่ชัดเจน ได้รับการรับรองที่เรียกว่า ฉลากนาโน (NanoQ) จากสมาคมนาโนเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย เพื่อให้ผู้บริโภคเชื่อมั่นในการใช้ผลิตภัณฑ์มากขึ้น
“นาโนเทค สวทช. เป็นองค์กรวิจัยแห่งความเป็นเลิศด้านนวัตกรรมนาโนเทคโนโลยี ซึ่งจะเป็นฟันเฟืองสำคัญในการวางรากฐานเพื่อขยายผลการพัฒนานาโนเทคโนโลยี สร้างความเข้มแข็งทางวิชาการที่เกิดจากการวิจัยและพัฒนา ความสามารถในการนำผลงานวิจัยไปสู่การใช้ประโยชน์เพื่อสร้างผลกระทบเชิงเศรษฐกิจและสังคม ซึ่งจะยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนภายในประเทศ เวที NanoThailand นี้ก็จะเป็นหนึ่งในกำลังสำคัญ ขับเคลื่อนความก้าวหน้าทางด้านนาโนเทคโนโลยีของไทยและของโลกไปทั้งองคาพยพ” ดร. ภาวดี กล่าว
พอ บุณยรัตพันธุ์ อุปนายก สมาคมนาโนเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย กล่าวว่า สมาคมนาโนเทคโนโลยีแห่งประเทศไทยเป็นหน่วยงานอิสระที่ทำหน้าที่เป็นศูนย์กลาง ในการเชื่อมโยง แลกเปลี่ยนองค์ความรู้ทางวิชาการจากองค์กรภาครัฐ ตลอดจนมหาวิทยาลัยต่างๆ ให้ไปสู่ภาคอุตสาหกรรมทั้งในระดับประเทศและต่างประเทศ พร้อมทั้งเป็นศูนย์กลางประสานงาน แก้ปัญหาและพัฒนาอุตสาหกรรมต่างๆ เชื่อมโยงของภาควิชาการและภาคอุตสาหกรรม ในวงการนาโนเทคโนโลยีของประเทศไทยได้อย่างเป็นรูปธรรม และกว้างขวางมากยิ่งขึ้น ในขณะเดียวกัน ก็เป็นศูนย์กลางในการเผยแพร่ความรู้ ความเข้าใจให้กับสังคมและประชาชนในประเทศ ซึ่งงาน NanoThailand ถือเป็นอีกหนึ่งเวทีที่จะช่วยส่งเสริมและสร้างความรู้ ความเข้าใจ รวมถึงพัฒนาด้านนาโนเทคโนโลยีร่วมกับเครือข่ายพันธมิตรจากทั่วโลก
ในงาน NanoThailand 2023 นี้ ยังได้รับเกียรติจากวิทยากรกิตติมศักดิ์ ซึ่งเป็นนักวิจัยในระดับแนวหน้าของโลก 2 ท่าน คือ Prof. Susumu Kitagawa จากสถาบัน Institute for Integrated Cell-Material Sciences (iCeMS), Kyoto University, Japan เป็นผู้บุกเบิกเคมีเชิงฟังก์ชันของ MOF และค้นพบ MOF ที่มีสมบัติยืดหยุ่น ซึ่งมีสมบัติแตกต่างไปจากวัสดุที่มีรูพรุนทั่วไป บรรยายในหัวข้อ “Chemistry and Application of Soft Porous Crystals from MOFs/PCPs” และ Prof. Cees Dekker จากสถาบัน Kavli Institute of Nanoscience, Delft University of Technology, Netherlands ผู้เชี่ยวชาญด้านนาโนพอร์ (nanopore) เป็นผู้ค้นพบสมบัติทางอิเล็กทรอนิกส์ใหม่ ๆ ของท่อนาโนคาร์บอน บรรยายในหัวข้อ “Employing Nanotechnology for Single-molecule Biology: From Nanopore Protein Sequencing to Chromosome Organization” นับเป็นโอกาสในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ความก้าวหน้าด้านนาโนเทคโนโลยีของโลก
ศ. ดร. จำรัส ลิ้มตระกูล อธิการบดีเกียรติคุณ สถาบันวิทยสิริเมธี (VISTEC) กล่าวว่า งาน NanoThailand 2023 นี้ VISTEC ได้ร่วมเป็นเจ้าภาพ และนำเสนอความก้าวหน้าของงานวิจัยทางด้านนาโนเทคโนโลยีภายใต้แนวคิด “นาโนเทคโนโลยีเพื่อโลกอย่างยั่งยืน” โดยมีวัตถุประสงค์หลักในการนำนาโนเทคโนโลยีไปใช้ในหลายสาขาเพื่อสร้างสรรค์การพัฒนาที่ยั่งยืน งานประชุมนี้จะเป็นแนวทางในการแลกเปลี่ยนความรู้ทางเทคโนโลยี และการแบ่งปันความคืบหน้าล่าสุดในการวิจัยและนวัตกรรมเพื่อสร้างโลกที่ยั่งยืนต่อไป
นอกจากการบรรยายให้ความรู้นาโนเทคโนโลยีในสาขาต่างๆ แล้ว ภายในงานยังมีการนำเสนอผลงานวิจัยที่โดดเด่นทางด้านนาโนเทคโนโลยี จากศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ ได้แก่ เทคโนโลยีนาโนเอ็นแคปซูเลชันและส่วนประกอบเชิงฟังก์ชัน, ชุดตรวจต่าง ๆ และเทคโนโลยีการดักจับคาร์บอน (Carbon Capture Utilization :CCU) รวมถึงมีผลงานนวัตกรรมที่พัฒนาจากงานวิจัยมาเป็นผลิตภัณฑ์ จากบริษัท CLEANTECH AND BEYOND CO., LTD ภายใต้การดูแลของบริษัท วิสอัพ จำกัด (VISUP) ที่จัดตั้งโดยสถาบันวิทยสิริเมธี และผลงาน BioVis ที่เป็นการเพิ่มทรัพย์จากขยะอินทรีย์ มาจัดแสดงในงาน พร้อมกันนี้ยังมีการนำเครื่องมืออุปกรณ์วิทยาศาสตร์ จากบริษัทชั้นนำมาร่วมออกบูทจำนวน 12 บริษัท
สำหรับผลงานนวัตกรรมที่พัฒนาจากงานวิจัยมาเป็นผลิตภัณฑ์ โดยบริษัท CLEANTECH AND BEYOND CO., LTD ได้แก่ นวัตกรรมป้ายอัจฉริยะไร้สายและตรวจสอบอุณหภูมิ (Digital Temperature Indicator Label) ในเรื่องนี้ ผศ.ดร.พิชญ พัฒนสัตยวงศ์ CEO & CTO บริษัท CLEANTECH AND BEYOND CO., LTD และอาจารย์ประจำ สำนักวิชาวิทยาการโมเลกุล วิสเทค กล่าวว่า นวัตกรรมป้ายอัจฉริยะไร้สายและตรวจสอบอุณหภูมิ คือ Smart Label มี Feature เด่นกว่า RFID ทั่วไป 3 ประการ คือ สามารถสื่อสารไร้สาย ไม่ต้องใช้แบตเตอรี่ และตรวจวัดอุณหภูมิได้ โดยสามารถติดตามสถานะและตรวจสอบอุณหภูมิ หากอุณหภูมิสูงเกินที่ตั้งไว้ จะแสดงไฟสีแดง เพื่อทำการเตือนทันทีไปยังสมารท์โฟน เหมาะสำหรับใช้งานในการขนส่งที่ต้องควบคุมอุณหภูมิความเย็น เช่น วัคซีน ผลไม้ที่ต้องควบคุมอุณหภูมิ เช่น ทุเรียน รวมทั้งใช้ในการ Predictive Maintenance อุปกรณ์ไฟฟ้าในโรงงานอุตสาหกรรม ซึ่งได้การตอบรับที่ดี โดยเฉพาะโรงงานในประเทศญี่ปุ่น สำหรับผลงานดังกล่าวได้รับทุนสนับสนุนการวิจัย3 แห่ง ได้แก่ บริษัท ไออาร์พีซี จำกัด (มหาชน) VISTEC และหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการเพิ่มความสามารถในการแข่งขันของประเทศ (บพข.)
“เราคาดหวังให้งานนี้เป็นเวทีที่ผสานพลังของเครือข่ายพันธมิตรด้านนาโนเทคโนโลยีจากทั่วโลก ทั้งด้านวิจัยและด้านการศึกษา แลกเปลี่ยนและเสริมสร้างองค์ความรู้ด้านนาโนเทคโนโลยี เพื่อพัฒนานวัตกรรมที่จะช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของประชากรโลก บูรณาการการทำงานร่วมกับพันธมิตรผ่าน Ecosystem หรือระบบนิเวศด้านนาโนเทคโนโลยีที่เข้มแข็ง ซึ่งเกิดจากความร่วมมือในเวทีโลก และนำไปสู่ความร่วมมือระหว่างกันในอนาคต เพื่อขับเคลื่อนความก้าวหน้าทางด้านนาโนเทคโนโลยีของโลก และของไทยเรา” ดร. ภาวดี กล่าวทิ้งท้าย